M.Ö. 6. yüzyılda yaşadığı düşünülen ve Wu beyliğinde komutanlık yapan Sun Zi’nin 13 bölümden oluşan bu kitabı, küçük ve çabuk okunabilen bir kitap olmakla beraber yönetim ile ilgili hap şeklinde bilgiler ve ipuçları vermektedir. Direk Çince’den Türkçe’ye olan çevirilerini tavsiye ederim.
Kitabın giriş kısmında “Si Ma Qian”ın “Tarihçinin Kayıtları” adlı eserinden alınan Sun Zi’nin şu sözü basit ama önemli bir gösterge:
Sun Zi der ki: “Talimatlar açık değilse, emirler anlaşılmıyorsa bu komutanın suçudur; Fakat talimatlar ve emirler açık ve net olduğu halde kurala uyulmuyorsa bu takım komutanının suçudur. …”
Kitap nerdeyse 2500 yıllık olmasına rağmen içerisinde günümüzde kullandığımız SWOT analizi bulunmaktadır, ve nasıl yapılacağı da güzel bir şekilde anlatılmaktadır.
Hesaplama bölümünde:
“Önce artılar dikkate alınarak planlama yapılır, daha sonra durum değerlendirilerek bunun dışında hareket edilebilir. Durumu değerlendirmek demek, fırsatları kullanarak harekete geçmek demektir.”
Dokuz Değişken: Binbir Olasılık bölümünde:
“Doğal koşulları riskli olan yerlerde konaklanmaz. Yolun kesiştiği yerlerde yerel beylerle anlaşmak gerekir. Hareket imkanı olmayan tehlikeli yerlerde beklenmez.” …
“İşte bu nedenle akıllı komutanın yaptığı planlarda avantaj ve dezavantajlar birlikte hesaba katılmalıdır. Faydayı görmeli görevini inançla yerine getirmeli, zararı farkedip ondan sakınmalıdır.”
Savaş için yetişmiş bir komutanının iyi stratejinin ne olduğunu duyunca insan şaşırmadan edemiyor, kazanmak demek nedemek “Taktik saldırı” kısmında çok iyi anlatmış:
“… maharet, öncelikle bir ülkeyi sağlam olarak ele geçirmektir. ... bu nedenle yüz savaşta yüz zafer kazanmak en mükemmeli değildir. En iyisi savaşmadan baş eğdirmektir. Bu nedenle en iyi askeri strateji taktik saldırıdır, …”
aynı bölümde önceden kazanıp kazanılamayacağını görmenin yollarınıda göstermiş:
“karşındakini ve kendini bilen hiçbir savaşta tehlikeye düşmez; karşısındakini bilmeyen, sadece kendini bilen bir kazanır, bir kaybeder; karşısındakini de kendini de bilmeyen her savaşta mutlaka tehlikeye düşer”
_________
Düşmana yamaç yukarı saldırma, yamaçtan aşağı gelen düşmanın önünde durma, kaçıyormuş gibi yapan düşmanı kovalama, sıkı askerlerinin üzerine yürüme, düşmanın yemini yutma, geri çekilenlere müdahale etme, düşmanı kuşattığında ona kaçabileceği bir alan bırak, köşeye sıkışmış düşmana baskı yapma. İşte bu savaş sanatıdır.
